ŞİMDİ SIRA SONUÇLARI YORUMLAMADA
Nasıldı sonuçlar? Eğer siz de -birçokları gibi- tekrarlanması çok muhtemel olan bu hatalardan kaçamadıysanız, kendinize birazcık kızabilirsiniz, ama birazcık. Çünkü en zeki insanlar dahi mantıksal durumlarda ön yargılarından tamamıyla arınamaz ve hata yapmaya çok müsaittir. Eğer bu sorulardan birine veya birkaçına yanlış cevap verdiyseniz – ki vermiş olma ihtimaliniz yüksek- asıl soru bunun sizin hakkınızda kişisel olarak ne anlattığı ve aynı zamanda genel insanlık hakkında ne söylediğidir. Bu gibi deneyler filozofların ve sosyal bilimcilerin inancını temel insan mantığını baz alarak yanıltır mı? Bu sonuçlar insanlığın sadece bir kısmının (araştırmaya dayalı olarak yaklaşık %5 ila %15’lik dilimin) “akılcıl” kelimesiyle tanımlamak için uygun olduğunu mu gösterir? Bu karmaşadan kurtulmanın bir yolu bu deneylerin herhangi birinin gerçekten akılcılığı ölçtüğünü reddetmektir. Ama eğer tümdengelim yaparak mantık ve olasılık teorisi ile akılcılığı çözmeye çalışırsak gerekçelerimizin hesabı baya karışacaktır. Akılcılık tek başına mantıktan çok daha fazlası olabilir fakat temelinde mantık olmadan sadece kafası karışmış bir köpek yavrusu gibi değil midir? Robert Nozick 1993’ta yayımladığı “Akılcılığın Doğası” adlı kitabında akılcı mantıksızlığın potansiyel bir gerçekliğe dönüştüğü “sembolik yarar” kavramını kelimeleri tersten kullanarak güçlendirip kabataslak olarak ortaya koyuyor. Görünüşte kötü sonuçlar sunan bu mantıksız eylemler ve belirtilerin kesin olmayan sembolik bir önemi vardır. Bu eylemler ve belirtiler, yararlı veya bir değere sahip olan başka bir şeyi sembolize ederler.
Fakat çoğu kişinin mantığı doğrulama yanlılığıyla yürüyor ki sonuçta da yanlış sonuçlara ulaştırıyor bu mantık. Bu testin asıl amacı insanoğlunun bilimsel açıdan mantık yürütme seviyesini ölçmek olsa da, sadece bu testin de insanların mantıksal yönlerini ölçmede ne kadar yeterli olduğu muamma. Şu kesin ki günlük yaşantımızda bir soruna çözüm ararken yanlılıktan özenle kaçınmalı, hele ki doğrulama yanlılığından…